KPI və SMART Məqsədlər Arasındakı Əlaqə

KPI (Əsas Performans Göstəricisi)
KPI, bir şəxsin, komandanın və ya təşkilatın performansını ölçmək üçün istifadə edilən ölçülə bilən metriklərdir.
Məsələn: Marketinq mütəxəssisi üçün “Veb sayt dönüşüm nisbəti %5” bir KPI-dır.

SMART Məqsəd
SMART məqsəd, bir məqsədi konkret, ölçülə bilən, əlçatan, uyğun və vaxt məhdud bir çərçivədə müəyyən etmə üsuludur.
Məsələn: “2024-cü ilin sonuna qədər, müştəri məmnuniyyəti skorunu %85-ə çatdırmaq” bir SMART məqsəddir.

Aralarındakı Əlaqə

SMART Məqsədlər KPI-ları Dəstəkləyir

SMART məqsədlər KPI-ları həyata keçirmək üçün lazım olan dəqiq istiqamət və çərçivə yaradır.
Məsələn:

SMART Məqsəd: “2024-cü ilin sonuna qədər, marketinq komandasının kampaniya dönüşüm nisbətini %10-a çıxarmaq.”
Bu məqsədin uğurunu ölçmək üçün KPI: Kampaniya dönüşüm nisbəti (%).

KPI-lar SMART Məqsədlərin Nailiyyətini Ölçür

KPI-lar, SMART məqsədlərə çatılıb-çatılmadığını göstərmək üçün istifadə olunur.
Məsələn:
Məqsəd: “3 ayda %20 xərc qənaəti etmək.”
KPI: Bir məhsul başına düşən istehsal xərci (AZN).

İkisi də Ölçülə Bilənliyi Vurğulayır

KPI-lar birbaşa performans ölçmələri təmin edir, SMART məqsədlər isə bu ölçmələri həyata keçirmək üçün lazım olan strategiyanı formalaşdırır.

Onlar tamlıq təmin edir: SMART məqsədlər ümumiyyətlə strateji bir məqsəddən başlayır, KPI-lar isə bu məqsədləri daha konkret və izlənilə bilən hala gətirir.

Nümunə:

Strateji Məqsəd: Müştəri sədaqətini artırmaq.
SMART Məqsəd: “6 ayda müştəri geri qaytarma nisbətini %10-dan %5-ə salmaq.”
KPI: Müştəri geri qaytarma nisbəti (%).

Onlar Müstəqildirmi və ya Birlikdə Çalışırlar?

Müstəqil Deyillər:

KPI və SMART məqsədlər bir-birini tamamlayan vasitələrdir. KPI-lar olmadan SMART məqsədlərin uğurunu ölçmək çətindir. SMART məqsədlər olmadan isə KPI-lar bir mənaya sahib olmaya bilər, çünki bir kontekst və ya məqsəd əskikliyi ola bilər.

Fərqli Məqsədlərə Sahibdirlər:

SMART məqsədlər nə edilməsi lazım olduğunu müəyyən edir.
KPI-lar isə görülən işin necə getdiyini ölçür.

KPI və SMART Məqsədlər Arasında Güclü Bir Əlaqə Var

  • SMART məqsədlər KPI-ları mənalı edir.
  • KPI-lar isə SMART məqsədlərin irəliləyişini izləmək və uğuru qiymətləndirmək üçün istifadə olunur.
  • Birini digərindən müstəqil düşünmək mümkün deyil. Strateji planlamada ikisinin birlikdə istifadə olunması vacibdir.

SMART Məqsədlər üçün Tətbiq Nümunələri

1. Satış

  • Məqsəd: Rəqəmsal marketinq kampaniyaları ilə 20 yeni müştəri qazanaraq, 3-cü rübün sonuna qədər üç aylıq gəliri %15 artırmaq.
  • Konkret: Gəlir artımı və yeni müştəri qazanımına fokuslanır.
  • Ölçülə bilən: %15 gəlir artımı, 20 yeni müştəri.
  • Əlçatan: Mövcud rəqəmsal marketinq qabiliyyətinə uyğun.
  • Uyğun: Şirkətin böyümə strategiyası ilə uyğun.
  • Vaxt Məhdudiyyəti: 3-cü rübün sonuna qədər.

2. Marketinq

  • Məqsəd: 2025-ci ilin sonuna qədər sosial media izləyici sayını %25 artıraraq ümumilikdə 50.000 izləyiciyə çatmaq.
  • Konkret: Sosial media böyüməsinə fokuslanır.
  • Ölçülə bilən: %25 artım və 50.000 izləyici hədəfi.
  • Əlçatan: Mövcud böyümə sürətinə əsaslanaraq əlçatan.
  • Uyğun: Brend tanınmasını artırma strategiyası ilə uyğun.
  • Vaxt Məhdudiyyəti: 2025-ci ilin sonuna qədər.

3. İstehsal

  • Məqsəd: 2025-ci ilin ilk rübü sonuna qədər istehsal xəttindəki nasazlıqlardan qaynaqlanan dayanma müddətini %10 azaltmaq.
  • Konkret: İstehsal xəttindəki nasazlıqlara fokuslanır.
  • Ölçülə bilən: %10 dayanma müddəti azalması.
  • Əlçatan: Texniki komanda və təmir planları ilə reallaşdırıla bilər.
  • Uyğun: İstehsal səmərəliliyini artırma hədəfi ilə uyğun.
  • Vaxt Məhdudiyyəti: İlk rübün sonuna qədər.

4. İnsan Resursları

Məqsəd: 6 ay ərzində əməkdaş məmnuniyyəti sorğusu nəticələrini %70-dən %85-ə çıxarmaq üçün 3 yeni layihə həyata keçirmək.

  • Konkret: Əməkdaş məmnuniyyətini artırmağa fokuslanır.
  • Ölçülə bilən: %85 məmnuniyyət səviyyəsi və 3 layihə.
  • Əlçatan: Mövcud resurslar və proseslərlə əlçatan.
  • Uyğun: Şirkətin əməkdaş bağlılığı hədəfi ilə uyğun.
  • Vaxt Məhdudiyyəti: 6 ay ərzində.

5. Tədqiqat və İnnovasiya

  • Məqsəd: 2025-ci ilin sonuna qədər 2 yeni ekoloji təmiz təmizlik kimyəvi formulu hazırlamaq və istehsal üçün test proseslərini tamamlamaq.
  • Konkret: Ekoloji təmiz məhsulların hazırlanmasına fokuslanır.
  • Ölçülə bilən: 2 yeni formula və test prosesinin tamamlanması.
  • Əlçatan: Mövcud tədqiqat və inkişaf resursları ilə həyata keçirilə bilər.
  • Uyğun: Şirkətin davamlılıq vizyonu ilə uyğun.
  • Vaxt Məhdudiyyəti: 2025-ci ilin sonuna qədər.

Uğurlu Nəticələr Üçün Məsləhətlər

  • Uğurun izlənməsi: Hər məqsəd üçün müntəzəm yoxlama nöqtələri təyin edin (məsələn, aylıq hesabatlar).
  • Resurs Planlaması: Məqsədlərin həyata keçirilməsi üçün lazım olan avadanlıq, insan resursları və büdcə müəyyən olunmalıdır.
  • Məqsədlər Arasında Prioritetləşdirmə: Ən yüksək prioritetə malik məqsədlərə fokuslanın (məsələn, patent və ya xərc azaldılması kimi).

Mənbə: Prof. Dr. Tuncay Yılmaz